“Hợp phần kỹ thuật số sẽ là một phần quan trọng của dự án để cải thiện việc lập kế hoạch quản lý rủi ro lũ lụt, thu thập dữ liệu và quản lý cơ sở hạ tầng” – Junko Sagara, Chuyên gia tài nguyên nước, Ban Nông nghiệp, Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên chia sẻ.

Để giảm thiểu rủi ro lũ lụt, cần thu thập thông tin về lượng mưa, đặc điểm lưu vực sông và dòng chảy của sông (tức là dữ liệu thuỷ văn và khí tượng). Chỉ khi có những dữ liệu này mới có thể hình thành được một kế hoạch quản lý rủi ro lũ lụt đầy đủ. Tuy nhiên, trong khu vực dự án, dữ liệu mặt đất còn hạn chế. “Có khá nhiều trạm đo mưa và trạm đo mực nước, nhưng một số không hoạt động, đặc biệt là trong các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt khi dữ liệu là cần thiết.” Sagara chia sẻ. 

Để giảm thiểu rủi ro lũ lụt, cần thu thập thông tin về lượng mưa, đặc điểm lưu vực sông và dòng chảy của sông (tức là dữ liệu thuỷ văn và khí tượng). Chỉ khi có những dữ liệu này mới có thể hình thành được một kế hoạch quản lý rủi ro lũ lụt đầy đủ. Tuy nhiên, trong khu vực dự án, dữ liệu mặt đất còn hạn chế. “Có khá nhiều trạm đo mưa và trạm đo mực nước, nhưng một số không hoạt động, đặc biệt là trong các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt khi dữ liệu là cần thiết.” Sagara chia sẻ. 

(Ảnh của Google) 

Hơn nữa, hiện chưa có cơ sở dữ liệu kiểm kê toàn quốc về cơ sở hạ tầng phòng chống ngập lụt, và thông tin tài sản được quản lý phân tán và vụn vặt. 

Các giải pháp số hoá được sử dụng 

Cần có khả năng chống chịu. Các cộng đồng nghèo ở các khu vực có nguy cơ lũ lụt cao trên các lưu vực sông dễ bị tổn thương hơn trước thiên tai, do đó họ cần được giúp đỡ để tăng cường khả năng chống chịu để có thể ứng phó với những sự kiện này. (Ảnh của ADB) 

Giám sát khí tượng thủy văn để cải thiện cảnh báo sớm. Đề xuất bao gồm việc lắp đặt đồng hồ đo lưu lưu lượng Acoustic Doppler Current Profiler và hệ thống radar băng tần X cho phép đo lưu lượng lũ trong thời gian lũ lụt và nắm bắt lượng mưa theo thời gian thực trên một khu vực rộng lớn. Các phép đo này có thể được sử dụng để cảnh báo sớm và lập kế hoạch trong tương lai.

Hệ thống quản lý tài sản. Hiện chưa có cơ sở dữ liệu kiểm kê toàn quốc về cơ sở hạ tầng chống ngập. Dự án đề xuất pháp triển một hệ thống quản lý tài sản dựa trên GIS để quản lý rủi ro lũ lụt. Hệ thống này có thể hỗ trợ quản lý bền vững và hiệu quả các bảng kê tài sản quản lý rủi ro lũ lụt trên toàn quốc, theo dõi tình trạng tài sản để xác định những tài sản có nguy cơ hỏng hóc, đồng thời chủ động lên lịch bảo dưỡng và sửa chữa với ngân sách tương ứng. 

Lập mô hình lũ lụt từ thông tin khảo sát và quan sát trái đất. Hợp phần lớn nhất của dự án là xây dựng cơ sở hạ tầng chống ngập. Để xác định các can thiệp ưu tiên, các kế hoạch tổng thể về quản lý rủi ro lũ lụt trên toàn lưu vực đã được phát triển cho các mục tiêu lưu vực sông với mô hình lũ lụt/ thuỷ văn/ thuỷ lực nghiêm ngặt. Mô hình đã sử dụng nhiều loại thông tin bao gồm dữ liệu về lượng mưa lịch sử, độ sâu và dữ liệu khảo sát LiDAR (Đo khoảng cách bằng ánh sáng) và thông tin quan sát trái đất. Việc chuẩn bị dự án nhận được sự hỗ trợ về quan sát trái đất của Cục Phát triển Bền vững và Biến đổi khí hậu (SDCC) của ADB và cụm chống chịu khí hậu của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA). 

Các bài học rút ra

Dịch bệnh và thảm hoạ, như là COVID-19, ảnh hưởng đến thu thập dữ liệu. Kế hoạch quản lý rủi ro lũ lụt yêu cầu nhiều thông tin và dữ liệu khác nhau bao phủ toàn lưu vực và thu thập dữ liệu phức tạp về đại dịch COVID-19 trên mặt đất. Nhóm chuẩn bị dự án đã sử dụng tối đa các kho dữ liệu hiện có và hình ảnh vệ tinh, bổ sung cho việc thu thập dữ liệu nghiêm ngặt tại thực địa. 

Việc thu thập dữ liệu nhất quán ở hiện trường cần được hỗ trợ. Các dự án quản lý rủi ro lũ lụt được thiết kế bằng cách xem xét các dữ liệu lịch sử dài hạn về lượng mưa và rủi ro lũ lụt trong khu vực dự án cũng như dự báo những thay đổi về rủi ro trong tương lai. Hình ảnh vệ tinh rất hữu ích trong việc tìm hiểu về những gì đã xảy ra trong các đợt thời tiết khắc nghiệt trước đây. Nhưng đối với lũ lụt ở những con sông tương đối dốc và nước chảy rất nhanh, hình ảnh vệ tinh có thể không thu được toàn bộ mức độ lũ lụt, và cũng có thể có quãng ngưng giữa các lần chụp. Các đặc điểm của sông và lưu vực như hình thái sông và sử dụng đất cũng thay đổi theo thời gian. Dữ liệu viễn thám cần được kết hợp với thu thập dữ liệu liên tục và thống nhất từ thực địa. 

Cần có một hệ thống chia sẻ dữ liệu và kiến thức giữa các cơ quan. Vì thông tin liên quan đến nước và sông thường được yêu cầu và sử dụng bởi nhiều cơ quan và các bên liên quan, nên một hệ thống chia sẻ thông tin là cực kỳ quan trọng để phá bỏ tình trạng biệt lập và trao đổi kiến thức và dữ liệu có giá trị. 

Công nghệ mới cần được tích hợp vào các hệ thống và quy trình hiện có. Mặc dù công nghệ mới có thể dẫn đến sự chuyển đổi căn bản, nhưng việc áp dụng công nghệ mới phải đi kèm với đánh giá cẩn thận các hệ thống hiện có, sự tín nhiệm từ các bên liên quan, liên tục hỗ trợ và nỗ lực để vận hành và cải tiến.